Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Kolnie

Strefa psychologa

Strony internetowe, które zawierają porady, wskazówki, informacje dla rodziców (dotyczą wychowania, rozwoju dzieci, profilaktyki, współczesnych zagrożeń) 

 

https://www.superkid.pl/

http://www.dla-dzieci.com.pl/

http://www.uczdziecko.pl/

https://akademiawychowania.com/

http://adhd.org.pl/portal2/index.php

http://www.psychologia.edu.pl/

(zakładka czytelnia)

https://mariolakurczynska.pl/

http://www.dzieckowsieci.pl/

https://akademia.nask.pl/baza-wiedzy/publikacje.html

https://parenting.pl/

 

Webinary, wykłady(online,audio) dotyczące wychowania, rozwoju dzieci, profilaktyki, obecnej sytuacji związanej z koronawirusem

              https://www.youtube.com/watch?v=jz024xd9EN8

              https://www.youtube.com/watch?v=T2jKALI0v_A

              https://www.youtube.com/watch?v=srrPodn3aag

               https://www.youtube.com/watch?v=RXoMCNH_ZJg

               https://www.youtube.com/watch?v=D8UcJEgbHzw

               https://www.youtube.com/watch?v=DtA8h7p-jmU

              https://www.youtube.com/watch?v=tAUlwk1Q0E4

              https://www.youtube.com/watch?v=axOT0jjuiF0

               https://www.youtube.com/watch?v=vaMrYwvTcyw

              https://www.youtube.com/watch?v=YofM811uKK8

               https://www.youtube.com/watch?v=zXHWrCKm9wQ

              https://www.youtube.com/watch?v=vK_sXeyKMrk

               https://www.youtube.com/watch?v=J4C82hn7L0U

               https://www.youtube.com/watch?v=0N2GNRWHkTM

               https://www.youtube.com/watch?v=HxbYRBAKs7U

               https://www.youtube.com/watch?v=KWe_25PLCJk

 

 

Jak rozpoznawać zachowania niepożądane dziecka?

Kiedy korzystać z pomocy specjalistów?

            Wszystkie dzieci w swym repertuarze mają zachowania, które nam się podobają np. spokojna zabawa i takie, które wyraźnie nam przeszkadzają, irytują nas, np. nadmierna hałaśliwość, rozrzucanie przedmiotów.

W odniesieniu do dzieci – szczególnie młodszych definicja zachowania problemowego jest dosyć względna, dlatego należy mieć stale na uwadze typowe trudności rozwojowe, takie jak charakterystyczne dla wieku lęki czy okresy nasilonego buntu.

Dziecko w poszczególnych okresach swojego życia ma różne możliwości i umiejętności, które wpływają na jego sposób funkcjonowania. Ich znajomość często pozwala nam zachować spokój.

Warto mieć świadomość jakie są prawidłowe zachowania rozwojowe:

Emocje:

Zabawa:

Wyobraźnia i myślenie:

Trening czystości:

Dokonując analizy trudnych zachowań lub zaburzeń u dzieci należy pamiętać o złożoności ich przyczyn, częściowo zależą od genów (temperament) i częściowo od wychowania (charakter). Metody wychowawcze odpowiednie w przypadku bardzo grzecznej dziewczynki nie będą odpowiednie dla ruchliwego i ciągle buntującego się chłopca. Dlatego obserwacja zachowań dzieci, odpowiednie dobieranie sposobów postępowania z nimi jest szalenie ważne.

Czynniki protekcyjne, które mogą mieć ochronny wpływ na kształtowanie się niepokojących zachowań i zaburzeń u dzieci:

Czynniki ryzyka, które mogą mieć niekorzystny wpływ na kształtowanie się niepokojących zachowań i zaburzeń u dzieci:

Szukając odpowiedzi na pytanie, czy należy interweniować, szukać pomocy warto rozpatrywać pojawiające się zachowania w kontekście poniższych rodzajów:

Mogą one zwiastować poważniejsze problemy, ale istnieją również sposoby radzenia sobie z nimi.

Możemy je podzielić zgodnie z obowiązującymi klasyfikacjami chorób ICD-10 i DSM-IV na:

Zastanawiając się nad zachowaniami swoich dzieci, analizując te, które mogą być niebezpieczne i być początkiem poważniejszych problemów warto odnieść się do badań
i statystyk.

W okresie niemowlęcym rodzice mają stosunkowo niewiele obaw, dotyczą one najczęściej snu, jedzenia i nadmiernego płaczu. Miedzy pierwszym i drugim rokiem życia obawy nieco się nasilają, ale nadal dotyczą głównie spania i jedzenia. W wieku ok. 2 lat do niepokojów dołączają kwestie związane z moczeniem się i treningiem czystości. Obawy rodziców nasilają się znacznie podczas trzeciego roku życia dziecka, wówczas pojawiają się problemy wychowawcze i trudności z radzeniem sobie z zachowaniem pociechy (np. wybuchami złości) lub słabe relacje z rodzeństwem i rówieśnikami. Okazuje się, że ponad 12% trzylatków matki opisują jako nadmiernie ruchliwe, 10% jako trudne do okiełznania, a 9% - jako stale wymuszające uwagę. Około 25% trzylatków prezentuje niepożądane zachowania.
U cztero- i pięciolatków łatwiej rozpoznać wzorzec zachowania, można wówczas mówić
o niepokojących zachowaniach, rzadziej o zaburzeniach. Poważne wątpliwości co
do zachowania swoich dzieci ma 20% matek czterolatków, częste bo dotyczące 8% są zaburzenia opozycyjno – buntownicze, u niektórych dzieci można też zaobserwować stały wzorzec nadruchliwości, impulsywności i kłopotów z koncentracją uwagi, który pozwoli w przyszłości myśleć o diagnozie ADHD (dotyczy to ok. 3% dzieci w tym wieku). Pocieszającym jest fakt, że u około połowy dzieci w tym wieku zachowania buntownicze i negatywistyczne znikają samoistnie do ósmego roku życia. W omawianym okresie rodzice często są zaniepokojeni kłopotami w kontaktach społecznych dziecka, jego umiejętnościami społecznymi i komunikacyjnymi oraz zdolnością do dbania o siebie (samodzielność w jedzeniu, umiejętności samoobsługowe). Dla wielu rodziców kłopotliwe w tym wieku mogą być również lęki i niepokoje dzieci, te jednak w sposób naturalny są wówczas nasilone. W grupie sześciolatków nadal około 12% prezentuje wzmożone zachowania trudne. Dorośli najczęściej koncentrują się na trudnościach dotyczących nadruchliwości i opozycyjności, w tej grupie wiekowej nierzadkie są też objawy lękowe, depresyjne, wycofania społecznego i to zarówno u dziewcząt, jaki chłopców. Ten okres - wyjścia dziecka do szkoły staje się momentem, kiedy uwidaczniają się na tle grupy oraz w sytuacji zadaniowej podczas lekcji, trudności w postaci wolnego tempa pracy, niezgrabność ruchowa, trudności w zdobywaniu wiedzy. W wieku wczesnoszkolnym nadal największymi problemami są ADHD, zachowania opozycyjno – buntownicze i ryzyko specyficznych trudności w uczeniu się. Ważne stają się też relacje społeczne i kłopoty z nimi związane, w tym przemoc rówieśnicza, która może być przyczyną traumy dziecka oraz odmowy chodzenia do szkoły. Dzieci w wieku szkolnym mogą cierpieć nadal z powodu zaburzeń mających początek w okresie przedszkolnym (moczenie, lęk separacyjny). Dla wielu dzieci szkoła i związane z nią kłopoty, np. nauka, dostosowanie zachowania do wymagań otoczenia są problemem do końca edukacji. Ponad 10 % nastolatków cierpi z powodu różnorodnych zaburzeń rozwojowych i emocjonalnych, a tylko około ¼ z nich rozwija się w sposób harmonijny. Adolescencja jest trudnym okresem dla młodych ludzi i ich rodziców. Z jednej strony nastolatki walczą o samodzielność i wolność, a z drugiej strony niełatwo poradzić im sobie z odpowiedzialnością i akceptacją siebie jako dorastających osób. Problemy jakie mieli w dzieciństwie, najczęściej zaostrzają się, np. nastolatki z ADHD mają kłopoty z powikłaniami, takimi jak globalne zaległości w nauce, brak motywacji do pracy
i narastające zachowania antyspołeczne (u niektórych prowadzące do kolizji z prawem).
Na okres nastoletni przypada często początek eksperymentów z substancjami psychoaktywnymi oraz inicjacja seksualna. Wielu młodych ludzi podejmuje ryzykowne zachowania. Relacje rodzinne w wielu domach mogą być napięte i na tyle trudne, że wskazana jest pomoc osoby z zewnątrz – specjalisty.

Zachowanie traktujemy jako problemowe, jeśli jego natężenie, częstotliwość, czas utrzymywania się i następstwa znacząco odbiegają od typowych zachowań dzieci w danym wieku. Zachowanie to nie zmienia się w czasie, a jeśli już, to nasila się, a nie znika.

Charakterystyka zachowania niepożądanego:

Cecha zachowania/robocza definicja/przykład:

Zachowanie jest tym trudniejsze, im większe jest jego natężenie częstotliwość oraz dłuższy czas trwania, a jego znaczenie bardziej dla nas niezrozumiałe i dziwaczne. Zawsze porównujemy zachowanie dziecka do zachowania rówieśników, ponieważ niektóre zachowania są w pewnym wieku normą, a inne niepokojącym sygnałem. Należy również przeczekać okres adaptacji dziecka w nowym środowisku.

Jeśli obserwowane u dziecka zachowania tworzą stały, utrzymujący się wzorzec funkcjonowania przypominający nam któreś z występujących u dzieci zaburzeń, warto zwrócić się o pomoc do specjalisty.

Analizując zachowanie dziecko należy zadać sobie pytanie, kiedy powinno się interweniować. Czy z zachowaniem mogą pracować skutecznie sami rodzice, czy wymaga ono konsultacji u specjalisty? Zadaniem specjalisty jest określenie, czy zgłaszane zachowanie jest objawem zaburzenia, choroby dziecka, czy wynika z trudności rodzica w wyznaczaniu granic (tj. odmawianiu, konsekwentnym przestrzeganiu zasad). W każdej sytuacji, która niepokoi Państwa lub Wasze dzieci na tyle, że zgłaszają potrzebę pomocy, należy skorzystać ze wsparcia profesjonalisty. Mając na uwadze też fakt, że proponowane oddziaływania będą dotyczyły nie tylko dziecka, ale przede wszystkim rodziców lub całej rodziny. Jeśli problemy dziecka wynikają z trudnej sytuacji rodzinnej – przemocy, uzależnienia rodziców – to zawsze wymaga ono ochrony i pomocy specjalistycznej.

Magdalena Pękalak-Pawłowicz

 

Literatura: „Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna.”
A. Kołakowski, A. Pisula, 2015, GWP

 

Wykaz książek dla rodziców, które mogą być pomocne w procesie wychowania